'GAYRÝMENKUL SEKTÖRÜ, DÝNAMÝK YAPISIYLA BÜYÜMEYE DEVAM EDECEK'

'GAYRÝMENKUL SEKTÖRÜ, DÝNAMÝK YAPISIYLA BÜYÜMEYE DEVAM EDECEK'

Türkiye'nin Gayrimenkul Platformu GYODER, gayrimenkul sektörünün alt segmentlerini üçer aylýk dönemler halinde irdelediði ‘GYODER Gösterge’ Türkiye Gayrimenkul Sektörü 2020-3. Çeyrek Raporu’nu yayýnladý.

Yapý Kredi Bankasý sponsorluðunda yayýnlanan ‘GYODER Gösterge’de; 2020 yýlý 3. Çeyrek konut satýþlarýnýn, bir önceki yýlýn ayný dönemine göre yaklaþýk %49’luk bir artýþ gösterdiði ve 536 bin 509 adetle çeyreklik bazda en yüksek seviyeye ulaþtýðý vurgulandý. Raporda ayrýca pandemi etkisine raðmen GYO Endeksinin yükselmeye devam ettiði, GYF’lerin pazar büyüklüðünün 7 milyar TL seviyesine ulaþtýðý, Ýstanbul ofis pazarýnda iþlem hacminin %15 artýþ kaydettiðine dikkat çekildi.

Raporu deðerlendiren GYODER Baþkaný Mehmet Kalyoncu, sektörün istikrarlý ve dinamik yapýsý devam ettikçe eðilimin büyüme yönünde olacaðýný belirterek, “Pandemi nedeniyle gayrimenkul sektöründe ihtiyaç ve tüketim eðilimi deðiþti. Artýk bina yapýsýndan mimariye, kullanýlan temel malzemeden çevreye duyarlýlýða kadar pek çok unsurda, budeðiþim gözetilerek yatýrým kararý alýnmasý gerekiyor. Gayrimenkul sektörü yaþanan deðiþime uyum saðlayarak geliþmeye ve büyümeye devam edecek” dedi.

GYODER (Gayrimenkul ve Gayrimenkul Yatýrým Ortaklýðý Derneði), dünya ve Türkiye ekonomisinden, temel makroekonomik göstergelere, sektör içi üretim rakamlarýndan, çeþitli istatistiklere kadar önemli bilgiler aktaran ‘GYODER Gösterge’ ile gayrimenkul sektörüne ýþýk tutmaya devam ediyor. Temel ekonomik verilerin yaný sýra ‘Konut’, ‘Krediler’, ‘GYO-Gayrimenkul Yatýrým Ortaklýðý’, ‘GYF-Gayrimenkul Yatýrým Fonu’, ‘Ofis’, ‘AVM’, ‘Lojistik’ ve ‘Turizm’ gibi gayrimenkulün tüm alt segmentlerini kapsayan raporun; gayrimenkul yatýrým ortaklýklarýnýn finansal deðerlendirmeleri ile ilgili verileri, Merkezi Kayýt Kuruluþu (MKK) ve Kamuyu Aydýnlatma Platformu’nun (KAP) katkýlarýyla zenginleþtirildi. GYO’larýn BIST GYO Endeks Performansý, halka açýklýk oranlarý, piyasa ve portföy deðerleri, yatýrýmcý sayýlarý, özkaynak, sermaye geliþimleri, aktif karlýlýklarý gibi birçok verinin eklendiði rapora, ikinci çeyrek itibarýyla GYF ile ilgili güncel veriler de eklendi. Yapý Kredi Bankasý sponsorluðunda hazýrlanarak kamuoyu ile paylaþýlan GYODER Gösterge, ayný zamanda GYODER’in web sitesi ve www.gyoder.org.tr adresinde yayýnlanýyor.

“Gayrimenkul sektörü deðiþime uyum saðlayarak geliþecek”

Pandemi nedeniyle gayrimenkul sektöründe ihtiyaç ve tüketim eðiliminin deðiþtiðine dikkat çeken GYODER Baþkaný Mehmet Kalyoncu, þunlarý söyledi: “Artýk bina yapýsýndan mimariye, kullanýlan temel malzemeden çevreye duyarlýlýða kadar pek çok unsurda, budeðiþim gözetilerek yatýrým kararý alýnmasý gerekiyor. Gayrimenkulde insan alýþkanlýklarýnýn daha iyi incelendiði, teknoloji ve tasarýmýn uyumunun çok önemli hale geldiði bir dönemdeyiz. Pandemi süreci, deneyim tasarýmýnýn önemini ortaya çýkardý. Yani deneyim üzerine düþünülmesi, mekanlarýn kullanýcý deneyimine en uygun þekilde tasarlanmýþ yapýlar olmasý önemli hale geldi. Yapýlan her bir projenin çevresel etkileri itibarýyla þehre bir iz býraktýðý bilincinin yüklediði sorumluluk duygusu, gayrimenkul sektörünün kazandýðý yeni bakýþ açýlarý oldu. Gayrimenkul sektörü ayný zamanda yapý endüstrisinde yerlileþmeyi öðrendi ve yerli ürünün her ülkenin kendi içine kapandýðý pandemi döneminde ne kadar önemli olduðunu fark etti. Gayrimenkul sektörünün öngörülebilir bir þekilde belli bir eðilimde büyümesi hem ekonominin geneli hem de sektör için hayatiyet arz ediyor. Bu baðlamda hýzlý bir deðiþimin yaþandýðý sektörde, finansal kaynak kullanýmlarýnýn farklýlaþmasý daha da önemli hale geldi. GYODER olarak, dünya ve ülkemizde yaþanan son geliþmeleri, deðiþimleri takip ederek sektöre öncülük edecek adýmlar atmayý sürdüreceðiz.”

Konut satýþlarý 536 bin 509 adetle çeyreklik bazda en yüksek seviyeye ulaþtý

Sektörün geleceðine dair öngörülerin de aktarýldýðý ‘GYODER Gösterge’ 2020-3. Çeyrek Raporu’nda, þu bilgi ve deðerlendirmeler yer aldý: Üçüncü çeyrek konut satýþlarý, bir önceki yýlýn ayný dönemine göre yaklaþýk %49’luk bir artýþ gösterdi ve verilerin açýklanmasýndan bu yana çeyreklik bazda en yüksek seviyesine ulaþarak 536 bin 509 adet olarak gerçekleþti. Konut fiyatlarýnda da aðustos ayý itibarýyla %26,22 ile bugüne kadarki en yüksek artýþ oraný gözlemlendi. Haziran ayý itibarýyla kamu bankalarý tarafýndan baþlatýlan konut kredisi kampanyasýnýn etkisiyle düþük seyreden faiz oranlarý temmuz ve aðustos aylarýnda konut satýþlarýný ve konut fiyat artýþlarýný olumlu yönde etkiledi. Eylül ayý itibarýyla faiz oranlarýnda kayda deðer bir artýþ görüldü ve geçen yýlýn ayný ayýna göre satýþlarda %6,92 oranýnda gerileme kaydedildi.

Ýlk el satýþlarda %23,3 düþüþ, ikinci el satýþlarda %64 artýþ yaþandý

2020 yýlý üçüncü çeyreðinde önceki yýlýn ayný dönemine göre, ilk el satýþlarda %23,3 oranýnda düþüþ, ikinci el satýþlarda ise %64,0 oranýnda artýþ yaþandý. Ýlk satýþlarýn toplam satýþlar içerisindeki oraný, bir önceki çeyreðe göre azalarak çeyreklik bazda, veri setindeki en düþük seviyesi olan %30,1’e geriledi. Ýpotekli satýþlar konut kredisi faiz oranlarýndaki gerileme ile birlikte geçen yýlýn ayný dönemine göre %130,7 oranýnda bir artýþla 242 bin 316 adet oldu ve toplam konut satýþlarýna benzer þekilde çeyreklik bazda en yüksek seviyesine ulaþtý. Yabancýlara yapýlan satýþlarda ise bir önceki döneme göre %259,2 oranýnda artýþ görüldü ve üçüncü çeyrekte yabancýlara 11 bin 903 adet konut satýþý gerçekleþtirildi. Üçüncü çeyrekte yabancýlara yapýlan konut satýþlarýnda ilk sýrada %42,5 pay ile Ýstanbul, ikinci sýrada %20,3 pay ile Antalya yer aldý.

Eylül ayý sonunda konut kredisi hacmi 277 milyar TL’ye ulaþtý

2019 yýlý temmuz ayýnda baþlayan konut kredisi faiz oranlarýndaki azalýþ trendi 2020 yýlý aðustos ayý sonu itibarýyla artýþ trendine girdi. 2020 yýlý aðustos ayý baþýnda %0,75 seviyesinde gerçekleþen konut kredisi faiz oraný, 2020 yýlý Ekim ayýnda %1,17 seviyesine yükseldi. Ayný þekilde 2019 yýlý temmuz ayý baþýnda azalýþ trendine giren ve 2020 yýlý aðustos ayý itibarýyla %9,22 seviyesine gerileyen yýllýk faiz oraný ise, 2020 yýlý ekim ayý sonunda %15,04 seviyesine yükseldi. 2020 yýlý Eylül ayý sonunda konut kredisi hacmi 277 milyar TL seviyesinde gerçekleþti. Kamu mevduat bankalarýnýn toplam konut kredisi hacmi içindeki payý 2019 yýlý eylül ayýnda %54,7 seviyesindeyken, 2020 yýlý eylül ayýnda %63,3’e yükseldi.

Pandemi etkisine raðmen GYO Endeksi yükselmeye devam ediyor

Ýlk çeyreði 33 bin 384 puandan kapatan GYO Endeksi, haziran sonunda %50,12’lik bir artýþla 50 bin 118 puana yükselmiþti. Bu yükseliþ üçüncü çeyrek baþýnda devam ederek temmuz ayýnda 55 bin puan seviyesini geçti ancak aðustos ayýnda BIST 100’e paralel bir biçimde sert bir düþüþ yaþandý. Ancak bu düþüþe raðmen GYO Endeksi eylül ayýnda toparlanarak üçüncü çeyreði bir önceki çeyreðe göre yaklaþýk %4’lük bir artýþla 52 bin 47 seviyesinde kapattý. Üçüncü çeyrek itibarýyla düþüþ yaþayan BIST 100 endeksiyle kýyaslandýðýnda GYO Endeksindeki bu %4’lük artýþ önemli. Öte yandan iþlem hacimlerinde ciddi bir artýþ olmasýna raðmen yabancý yatýrýmcý oraný %17’den %16’ya çekilerek bu çeyrekte de azalmaya devam etti. Ayrýca kurumsal yatýrýmcý oranýnýn %2’lik bir artýþla %52 seviyesine geldiði görülüyor. Son iki çeyrekte yabancý yatýrýmcý oranýnýn azalmasýna raðmen endeks deðerinin neredeyse 2 katýna çýkmasýnýn da yabancý yatýrýmcýyý cezbetmesi bekleniyor.

GYF’lerin pazar büyüklüðü 7 milyar TL seviyesine ulaþtý

Bireysel tasarruflarýn bir araya gelmesi ile bu birikimlerin profesyonel kiþilerce gayrimenkul yatýrýmlarýnda deðerlendirilmesini saðlayan kurumsal yapý olan Gayrimenkul Yatýrým Fonu (GYF), gayrimenkul varlýklarýna yatýrým suretiyle deðer artýþ kazancý ve/veya kira geliri elde etmeyi amaçlýyor. Türkiye’de hukuki temeli, 3 Ocak 2014 yýlýnda SPK tarafýndan yayýmlanan Gayrimenkul Yatýrým Fonlarýna Ýliþkin Esaslar Tebliði’ne dayanýyor. Sektör adýna son derece önemli bir yatýrým aracý olan gayrimenkul yatýrým fonlarýna ait veriler, Gayrimenkul Yatýrým Fonlarý Komitesi’nin katkýlarýyla ilk kez GYODERGösterge ikinci çeyrek dönemi itibarýyla paylaþýlmaya baþlandý. Türkiye’de Gayrimenkul Yatýrým Fonu pazar büyüklüðü 30 Eylül itibarýyla 7 milyar TL seviyesine ulaþtý. Ýhraç dönemi devam eden ve ilk defa yatýrým alan fonlar da dahil olmak üzere toplam 46 gayrimenkul fonu yatýrým aldý. Haziran 2020 ile Eylül 2020 arasýnda SPK tarafýndan 2 yeni GYF’ye kuruluþ izni, bir GYF’ye ihraç belgesi onayý verilirken bir mevcut GYF’nin tasfiyesi onaylandý. Fon büyüklüðü 10 milyon TL seviyesinin üzerinde olan fon sayýsý 35’e ulaþtý.

Ýstanbul ofis pazarý iþlem hacminde bir önceki yýla göre %15 artýþ kaydedildi

Üçüncü çeyreðin sonunda Ýstanbul ofis pazarýnda genel arz 6,46 milyon metrekare olarak ayný seviyede kaldý. Öte yandan saðlýklý çalýþma alanlarýna yönelik nitelikli ve modern altyapýlý bina çözümlerinin gerekliliði doðrultusunda arz, yeniden sýnýflandýrýlma konusu olacak. Üçüncü çeyrekte kaydedilen kiralama iþlemleri yaklaþýk 90 bin 869 metrekare olarak gerçekleþirken, eylül sonunda kiralama iþlemleri toplamda 223 bin metrekare oldu. Üçüncü çeyrekte kaydedilen iþlem hacmi bir önceki çeyreðe kýyasla iki katýndan fazla, bir önceki yýlýn ayný dönemine göre ise %15 artýþ kaydedildi. Bununla birlikte, üçüncü çeyrekte gerçekleþen kiralama iþlemlerini sayýca %75 gibi büyük bir çoðunluðunu ve metrekare bazýnda yarýsýndan fazlasýný yeni kiralama anlaþmalarý oluþtururken, geriye kalan kiralama faaliyetleri yenileme anlaþmalarý olarak gerçekleþti. Bununla birlikte, ilk yarýnýn sonunda boþluk oraný genel olarak az bir oranda düþüþle %23,2 olarak kaydedildi. Ofis çalýþma alanlarýnda sosyal mesafe uygulamalarý için yapýlan kýsa vadeli çözümler çoðunlukla birçok kuruluþta sürdürüldü. Bundan sonraki süreçte, kuruluþlar için uzun vadeli çözümler; temel prensibin esneklik üzerine olduðu saðlýk, verimlilik ve maliyet optimizasyonu odaklarý etrafýnda yeniden þekillenen çalýþma alanlarý ile ortaya çýkacak. Bu eðilimin, dördüncü çeyrek ve önümüzdeki yýlýn baþýndan itibaren ofis pazarýnýn itici gücü olmasý bekleniyor.

Ýstanbul-Kocaeli bölgesinde 6,64 milyon metrekare lojistik arzý yer alýyor

Mevcut veriler itibarýyla, birincil lojistik pazarlarý olan Ýstanbul-Kocaeli bölgesinde yaklaþýk 10,41 milyon metrekare toplam depo stokunda 6,64 milyon metrekare ticari kullaným amaçlý lojistik arzý yer alýyor. 2020’nin üçüncü çeyreði itibarýyla %12 oranýnda bir boþluk bulunuyor. Ýnþaat halindeki projelerin hacmi ise yaklaþýk 558 bin metrekare olarak kayýt altýna alýndý ve söz konusu projelerin tamamýna yakýný ticari kullaným amaçlý lojistik arzý olarak görülüyor. Yýlýn ilk çeyreðinde kiralama iþlemi bakýmýndan dip noktayý gören lojistik piyasasý, Covid-19 salgýný döneminde önemi artan perakende lojistiði ve çevrimiçi satýþlarýn etkisiyle ikinci çeyrekte kayda deðer bir performans gösterdi. Üçüncü çeyrekte ise geçtiðimiz yýllara kýyasla daha düþük bir iþlem hacmi gözlendi. 2020’nin üçüncü çeyreði itibarýyla lojistik piyasasýndaki birincil kira dolar bazýnda metrekare baþýna aylýk 4,50 olarak görünürken, döviz kurlarýndaki deðiþimin de etkisiyle TL bazýnda 35,00 metrekare/ay seviyesine yükseldi. Geçtiðimiz yýl görülen kira müzakereleri, 2020 yýlýnda da devam ediyor, çok sayýda kiracý kalýcý ya da geçici kira indirim taleplerini dile getiriyor. Ýnþaat ve arsa maliyetlerinin yüksek olmasýnýn yaný sýra kira rakamlarýnýn asgari düzeye gerilemesi, yeni depo arzý bakýmýndan ciddi bir daralma yaþanmasýna neden olabilir. Özellikle e-ticaretten kaynaklanan depo talebinin artmasý durumunda önümüzdeki dönemde kira fiyatlarýnda yukarý yönlü bir baský görülmesi de söz konusu.

Türkiye’de mevcut alýþveriþ merkezi arzý 13,4 milyon metrekare seviyesinde

2020 yýlý üçüncü çeyrek dönemi itibarýyla Türkiye’deki mevcut alýþveriþ merkezi arzý, 444 alýþveriþ merkezinde 13,4 milyon metrekare seviyesine geldi. Ýstanbul %37’lik pay ile mevcut arzýn çoðunluðuna ev sahipliði yapýyor. Diðer yandan,