- 20-Nisan-2024
- GİRİŞ / Kayıt Ol
- Künye
- Ä°letiÅŸim
.jpg)
Türkiye’nin en köklü sivil toplum örgütlerinden Türkiye Müteahhitler Birliði, Ekim 2021 Ýnþaat Sektörü Analizi’ni yayýmladý. Doðrudan ve dolaylý olarak etkilediði 200’ü aþkýn alt sektör ile Türkiye ekonomisinin lokomotifi olan inþaat sektöründe ertelenmiþ yatýrýmlarýn sýnýrlý da olsa hayata geçmeye baþladýðýna dikkat çekilen raporda, “Yýlýn ikinci çeyreðinde yatýrýmlarda izlenen görece iyileþmenin sürmesi sektör için büyük önem taþýmaktadýr. Sektörde istihdam edilen kiþi sayýsý 2020 yýlýnda ortalama 1,5 milyon dolayýnda iken 2021 yýlý Aðustos ayý itibarýyla 1,8 milyon olmuþtur” denildi.
Türkiye’nin en köklü sivil toplum örgütlerinden Türkiye Müteahhitler Birliði (TMB), ekonomi çevreleri ve sektör tarafýndan ilgiyle takip edilen Ýnþaat Sektörü Analizi Raporu’nun Ekim 2021 sayýsýný yayýnladý. “Sert Geçecek Kýþa Doðru” baþlýklý analizde, küresel ve ulusal ekonomi ile inþaat sektörüne iliþkin veriler kapsamlý biçimde deðerlendirildi.
Ekonomi içerisinde 200’ün üzerinde alt sektöre yarattýðý taleple de önemli bir yere sahip olan inþaat sektörünün, salgýn kaynaklý düþük baz etkisine raðmen 2021 yýlýnýn ilk iki çeyrek döneminde yýllýk bazda sýrasýyla %3,3 ile %3,1’lik oranlarda sýnýrlý büyüme kaydettiði belirtildi. Raporda, yýllýk bazda sýnýrlý büyüme, çeyrek dönemler itibarýyla da ikinci çeyrekte yaþanan %1,5’lik daralmanýn, salgýn öncesinde de mevcut olan ve salgýnla daha aðýrlaþarak süren sorunlara iþaret ettiði vurgulandý.
‘Sektörün toplam istihdam içindeki payý yüzde 6,3’
Sürdürülebilir büyüme için inþaat yatýrýmlarýnýn hýzlanmasýna ve yatýrýmlara yeterli ödenek saðlanmasýna, sektör üzerinde geçen dönemde öngörülemez düzeyde artan girdi maliyetlerinin yarattýðý baskýnýn ve vergi yükünün azaltýlmasýna ihtiyaç duyulduðuna dikkat çekilen raporda, “Bu yýlýn ilk iki çeyreðinde Türkiye’de toplam yatýrýmlar, sýrasýyla %12,4 ve %20,3 artarken; inþaat yatýrýmlarý, yýlýn ilk çeyreðinde %3,4 gerilemiþ, ikinci çeyrek dönemde de sadece %12,2 artmýþtýr. Hýz kazanan aþýlama çalýþmalarý sonucunda ekonomide kýsýtlamalarýn kalkmaya baþlamasýyla, ertelenmiþ yatýrýmlarýn da tekrar gündeme alýnmaya baþladýðý görülmektedir. Yatýrýmlarda izlenen görece iyileþmenin sürmesi sektör için büyük önem taþýmaktadýr. Ýnþaat sektörünün istidam içindeki payý yaþanan sorunlarla birlikte son yýllarda gerileyerek, TÜÝK verilerine göre 2017’de %7,4, 2018’de %6,9, 2019’da %5,5 olmuþtur. Bu oran, geçtiðimiz yýl ise sýnýrlý da olsa artarak %5,7’ye yükselmiþtir. Bununla birlikte istihdam edilen kiþi sayýsý 2018 yýlýnda yaklaþýk 2 milyon iken 2020 yýlýnda 1,5 milyon dolayýnda ve 2021 yýlý Aðustos ayý itibarýyla da 1,8 milyondur. Dolayýsýyla iþgücü potansiyeli açýsýndan da ekonominin geneli için kritik önemde olan sektörde toparlanma çabalarýyla istihdam oraný son olarak %6,3’tür” ifadelerine yer verildi.
‘Fiyat farký ve tasfiye hakký ivedilikle hayata geçmeli’
Salgýn ortamýnda emtia fiyatlarýndaki yükseliþ ile birlikte girdi maliyetlerinin dünya genelinde arttýðýna, iç ekonomik geliþmeler paralelinde döviz kurlarýnda yaþanan artýþtan kaynaklý olarak da Türk inþaat sektörü için sorunun aðýrlaþtýðýna dikkat çekilen raporda, þu ifadelere yer verildi: “Altyapý ve üstyapý inþaatlarýnda kullanýlan çelik, çimento, bakýr, cam, alüminyum, PVC, tesisat ve elektrik malzemeleri gibi ürünlerin fiyatlarýnda yaþanan yüksek artýþlar yurtiçinde müteahhitlik kesimini iþlerini sürdüremez hale getirmiþtir. TMB’nin bu konudaki görüþü; ürün fiyatlarýnýn serbest rekabet kurallarý/piyasa þartlarý çerçevesinde oluþmasý gerektiði, buna baðlý olarak da kamu projelerinde iþveren kamu kurumlarý tarafýndan yüklenici firmalara ilave fiyat farký ödenmesi ve þartsýz tasfiye /devir hakký tanýnmasý ihtiyacý bulunduðudur. Bu doðrultuda, TMB tarafýndan hazýrlanan bir düzenleme taslaðý Hazine ve Maliye Bakanlýðý ile Kamu Ýhale Kurumu’na sunulmuþ olup, düzenlemenin ivedilikle hayata geçirilmesi için giriþimler sürdürülmektedir.”
Türkiye Müteahhitler Birliði’nin 2021 yýlýnýn üçüncü çeyreðini deðerlendirdiði raporda genel ekonomi ve sektöre iliþkin özetle þu tespitlere yer verildi:
PETROL FÝYATLARI TÜRK MÜTEAHHÝTLER ÝÇÝN YURTDIÞINDA AVANTAJ: Ticaret Bakanlýðý’nýn son verilerine göre; Türk müteahhitlerin yýlýn ilk 9 ayýnda üstlendiði 167 yeni projenin toplam tutarý 17,7 milyar ABD Dolarý olmuþtur. Dolayýsýyla 2021 yýlý rakamlarý TMB öngörülerini teyit etmekte ve yýlsonu için ortaya konan 20 milyar ABD Dolarlýk hedefe ulaþýlmasý beklenmektedir. Orta vadede bu rakamýn 50 milyar ABD Dolarý seviyesine çekilmesi amaçlanmaktadýr. Bu süreçte Türkiye’nin bölgesindeki ülkelerle siyasi iliþkilerde iyileþme saðlanmasý önem taþýmaktadýr. Jeopolitik geliþmeler emtia ile petrol fiyatlarý üzerindeki etkileriyle de projeleri ve finansman imkanlarýný etkilemektedir. Geçen aylarda hýzlý bir yükseliþ içine giren petrol fiyatlarýnýn seyri, sektörün yurtdýþý faaliyetlerini etkilemektedir. Son iki yýlýn en yüksek seviyelerinde olan petrol fiyatlarý, petrol üreticisi ve ihracatçýsý bölge ülkelerinde güçlü olan Türk müteahhitler için yeni yatýrýmlar açýsýndan potansiyel yaratabilecektir.
ULUSLARARASI PAZARDA RÝSKLER SÜRÜYOR: Yaþanan salgýn ortaya çýkan mutasyonlar ile halen projelerde belirsizlik ve engeller de yaratabilmektedir. Diðer taraftan geliþmiþ ülke merkez bankalarýnýn faiz politikalarýnda atacaðý sýkýlaþma adýmlarýyla birlikte proje finansmaný konusundaki zorluklarýn artmasý beklenmektedir. Bu çerçevede finansman kaynaklarý konusunda TMB, baþta Türk Eximbank olmak üzere uluslararasý kalkýnma bankalarý ve ihracat kredi kuruluþlarý ile üçüncü ülkelerle finansman konusunda ortaklýk için temaslar sürdürmektedir.
YURTDIÞINDA 100 BÝN TÜRK ÝÞÇÝ ÝÇÝN VERGÝ MUAFÝYETÝ UYGULANMALI: TMB, son dönemde yurtdýþý müteahhitlik hizmetlerinde Türk iþgücü sayýsýnýn artýrýlmasýna yönelik çalýþmalarýný hýzlandýrmýþtýr. Yurtdýþý projelerde istihdam edilen ve yaklaþýk 35 bin olarak ifade edilen Türk iþgücü sayýsýnýn salgýnýn ardýndan 100 bine çýkarýlmasý öncelikli hedeflerden biri olarak belirlenmiþtir. Bu doðrultuda, ilgili bakanlýk, kurum ve kuruluþlarla baþlatýlan çalýþmalarýn, özellikle yurtdýþýnda istihdam edilen iþgücüne yönelik gelir vergisi muafiyeti talebinin ivedilikle karþýlanmasý önem taþýmaktadýr.
TMB, AKREDÝTASYON SÝSTEMÝ KURULMASINA TALÝP: TMB son olarak, dünyada bir marka haline gelen “Türk Müteahhitliði” kavramýnýn temsil kabiliyeti en yüksek kuruluþu olarak Ticaret Bakanlýðý ile ortak bir akreditasyon sistemi kurulmasýna talip olmuþtur. Kamu-özel sektör iþbirliðiyle müteahhitlik firmalarýný mali, teknik ve performansa dayalý objektif kriterler ve standartlar çerçevesinde sýnýflandýracak bir “Akreditasyon Sistemi” önerilmektedir.
BORÇLULUK ORANLARI YÜKSEK SEYREDÝYOR: Yurtiçinde ise bir süredir finansman/nakit akýþý sýkýntýsý içerisinde kalan sektörde borçluluk oranlarý yüksek seyretmektedir. BDDK’nýn verilerine göre (Aðustos 2021 itibarýyla); inþaat sektöründe kullanýlan nakdi kredi toplamý 341,9 milyar TL olup, ayný dönemde takipteki kredi oraný %8,5 olarak kaydedilmiþtir. Geçen yýlýn ayný ayýnda 298,7 milyar TL kredi hacmi bulunan sektörün takibe düþen kredi oraný %8,1 olmuþtu. Eylül ayýnda yaptýðý bir konuþmada TCMB Baþkaný Þahap Kavcýoðlu da son dönemde yaptýklarý anketlerin, firmalarýn inþaat sektörü dýþýnda kalan tüm sektörlerde faaliyeti kýsýtlayan unsurlar arasýnda mali imkânsýzlýklar veya finansal sorunlarýn payýnýn azaldýðýný gösterdiðini belirterek sektördeki soruna iþaret etmiþtir.
YÜKSEK FAÝZ, ÝPOTEKLÝ KONUT SATIÞLARINI DÜÞÜRDÜ: Konut kredisi faizlerinin yüksek düzeylerde seyretmesinin etkisiyle toplam satýþlar içinde ipotekli satýþlardaki gerileme özellikle öne çýkmaktadýr. Ýpotekli satýþlardaki gerilemede konut kredisi faiz oraný etkiliyken bu konuda “psikolojik sýnýr” olan %1 seviyesi çoktan aþýlmýþtýr. Merkez Bankasý ekonomistlerinin geçen aylarda yaptýðý bir çalýþmaya göre; yýllýk faiz oranlarýnda 1 puanlýk düþüþ yapan bir kampanya baþladýðý ilk ayda konut kredisi talebini %6,6 ve ortalama konut fiyatlarýný da %2,1 artýrmakta; kampanyanýn bu etkileri devam eden aylarda kademeli olarak azalmaktadýr. Konut piyasasýnda ayrýca düþen alým gücü, inþaat girdi maliyetlerinde yükseliþ, salgýn belirsizliðinin etkileri öne çýkmaktadýr. Konut fiyatlarýndaki artýþlara önlem olarak, arsa payýnýn konut üretim maliyeti içerisindeki büyük payýnýn azaltýlmasý ihtiyacý çerçevesinde adým atýlmasý ve özellikle dar gelirliler için alternatif gayrimenkul finansman modelleri geliþtirilmesine yönelik çalýþma yapýlmasý gerekmektedir.
KONUT STOKU BÜYÜME HIZINDA YAVAÞLAMA ÝZLENDÝ: Konut alanýnda yeni inþaatlarýn tamamlanarak kullanýma sunulmasýna karþýn stok büyüme hýzýnda bir miktar yavaþlama izlenmiþtir. Türkiye’de þu an yaklaþýk 1,5 milyonluk konut stoku bulunduðu hesaplanmaktadýr. Ancak faiz oranlarýndaki artýþla birlikte deðiþen piyasa þartlarýnda yapý ruhsatýndaki artýþ yarý yarýya hýz kesmiþ, alýnan ruhsatlara raðmen sektörde yeniden proje arzýnda temkinli yaklaþým sürmüþtür.
Yorumlar